Dấu vết đã được tìm thấy chứng minh con người xuất hiện ở đây từ thời kì đồ đá

Lịch sử của Tyumen bắt đầu được ghi nhận từ thế kỉ 12-13 khi đây là thủ đô của Tyumen Hãn Quốc. Sau đó nó bị đội quân của người Cô-dắc dưới sự lãnh đạo của Bismak, người Tatar đã bị đánh bại, và người Nga đã tái lập lại một thành phố đầu tiên của mình trên mảnh đất Tyumen ngày nay vào năm 1586 theo lệnh của vua Fyodor I Ioannovich. Kiến trúc đó thực ra mới chỉ là một công trình pháo đài bằng gỗ, cung cấp nơi ở cho những chiến binh người Cô-dắc và những quý tộc mới chuyển đến. Đến năm 1605, hình thành khu vực cho những người đánh xe ngựa, và đến năm 1618 xây dựng Tu viện Chúa Ba Ngôi - cụm công trình cổ xưa bậc nhất tại Xibia. Năm 1709 trong cuộc cải cách hành chính của Pi-ốt Đại đế, Tyumen trở thành một phần của tỉnh Sibir và đến năm 1782 trở thành một thành phố dưới sự quản lý của Thống đốc Sibir tại Tobolsk.

Vào cuối thế kỉ 19, với sự xây dựng tuyến đường sắt xuyên Sibir, Tyumen bước vào thời kì phát triển thịnh vượng, một ví dụ cụ thể, vào giai đoạn này, trong thành phố hình thành hơn 70 xưởng thuộc da. Thành phố trở thành một trung tâm thương mại Á-Âu, được coi như một cánh cửa mở ra châu Á của Đế quốc Nga.

Sau cách mạng Tháng Mười Nga, Tuymen được chọn là trung tâm hành chính của tỉnh thay cho Tobolsk, đến năm 1923 nó được gộp vào vùng Ural cùng với Sverdlovsk và Chelyabinsk, và đến năm 1934 lại được gộp vào vùng Omsk. Từ năm 1944 Tyumen khôi phục tư cách là một tỉnh riêng biệt thuộc chính phủ liên bang.

• Trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại, Tyumen là vùng không bị chiến tranh tàn phá do nằm sâu trong lục địa, đây là nơi di tản các nhà máy, cơ quan, xí nghiệp của Liên Xô để tiếp tục phục vụ cuộc chiến đấu. Điều đặc biệt là thành phố đã vinh dự được đón nhận thi hài của lãnh tụ Lê-nin nhằm tránh bị quân phát-xít phá hoại, thông tin này được giữ bí mật cho đến tận khi Liên Xô sụp đổ. Địa điểm được lựa chọn là giảng đường số 15, tầng 2 Viện Nông nghiệp Tyumen (nay là Trường đại học nông nghiệp Bắc Zauralye. Sau giai đoạn 1960 - thời điểm dầu khí được tìm thấy ở bắc thành phố, Tyumen nhanh chóng trở thành một trung tâm dầu khí quan trọng của nước Nga, khi chiếm tới 1/3 sản lượng khai thác dầu khí của cả nước.